Lucepedia

In 2011 startte LUCE/CRC de website Lucepedia.nl: een theologische encyclopedie met laagdrempelige, wetenschappelijke informatie over de christelijke ... Lees verder »

De tweede encycliek van paus Franciscus, Laudato Si, gaat over 'de zorg van ons gemeenschappelijk huis': de aarde waarop wij wonen. De titel is ontleend aan de eerste woorden van het beroemde 'zonnelied' van de naamheilige van deze paus, Franciscus van Assisi. Net als de als 'eco-heilige' beschouwde Italiaanse heilige uit de 13e eeuw, pleit Franciscus voor een zo ruimhartig mogelijke interpretatie van de 'zorg voor de aarde'. De paus keert zich tegen een technologische en instrumentaliserende visie op de natuu... Lees verder »

Katholieken kunnen zich vanaf vandaag laten inspireren door internetfilmpjes over de zeven sacramenten. Het eerste filmpje uit de reeks ‘Bewust katholiek’ staat nu op YouTube en legt in 9 minuten uit wat de doop is. Het initiatief ‘Bewust Katholiek’ is ontstaan in de Sint Jan de Doperparochie in Gouda door pastoor Van Klaveren, Emy en Frank Jansons. Het initiatief wordt financieel mede mogelijk gemaakt door een aantal fondsen. Filmpjes over de overige zes sacramenten zitten nog in de pijpleiding.

Lees verder »

Kan dat, heel kort uitleggen wat iedereen zou moeten weten over de geschiedenis van Joden in Nederland? Veel mensen weten wel iets over de Nederlands-Joodse geschiedenis, maar veelal zijn dat fragmenten: de Portugese Joden van Amsterdam, het Joodse socialisme en de fatale oorlogsjaren. Maar wat was nu de doorgaande lijn? Hoe is het Joden in Nederland vergaan vanaf het eerste moment dat ze zich hier blijvend wisten te vestigen? Precies dat wil  De Joodse Canon doen: kort en bondig de centrale punten van 700 jaar Joodse geschiede... Lees verder »

De Koptisch-orthodoxe Kerk heeft zaterdag aangekondigd dat de 21 koptische christenen die in Libië, louter omwille van hun geloof, door leden van Islamitische Staat (IS) werden vermoord als martelaar worden erkend. Dat meldt kerknieuws.nl. De Koptisch-orthodoxe patriarch Tawadros kondigde in Caïro (Egypte) aan dat zij een plaats krijgen in de het koptische Synaxarium, het equivalent van het martyrologium met de namen van d... Lees verder »

Op 22 februari wordt in de r.k.-kerk het feest van Petrus' stoel gevierd. De 'stoel van Petrus' duidt in dit geval op de pauselijke troon. In de rk.-traditie gaat het pausschap terug op de positie van de apostel Petrus binnen het reisgezelschap van Jezus van Nazareth. Deze Cathedra Petri is de Latijnse benaming voor het altaar waarin het reliek van de katheder (bisschopsstoel) van de apostel Petrus, achterin de Sint-Pietersbasiliek wordt bewaard. Het feest van 22 februari onderstreept het gezag v... Lees verder »

Deze maand was het 70 jaar geleden dat Joseph Maréchal stierf. Maréchal was een Belgisch jezuïet, thuis in de biologie en de psychologie, maar vooral bekend geworden als de filosoof die het neothomisme aan het begin van de vorige eeuw een nieuw perspectief gaf. Hij wilde het denken van Thomas van Aquino met de wetenschap (psychologie) verbinden; de gedachte waarheid met de experimenteerbare structuur. Hij probeerde Thomas en Kant met elkaar te verzoenen, en noemde dat ‘transcendentaal thomisme’. Deze poging was... Lees verder »

Een kluizenares die werd ingemetseld in een muurnis van een oude kerk in de Choorstraat in Utrecht? Jazeker, dit gebeurde in 1457 en zij leefde vervolgens 57 jaar in vrijwillige afzondering. Wie was deze dame, die zich liet inkluizen in het voormalige koor van de​ Utrechtse Buurkerk? In 2010 ging zelfs een opera over haar in première in het Concertgebouw: Suster Bertken. In de opera werd gebruikgemaakt van citaten en originele teksten uit haar geschriften. Su... Lees verder »

Martinus van Tours oftewel Sint Maarten is in Nederland onder andere bekend als beschermheilige van de stad Utrecht, en ook van Groningen, de stad met de aan hem gewijde Martinikerk. Maar vooral is hij in grote delen van ons land bekend vanwege zijn feestdag op 11 november, als kinderen met brandende lampionnetjes zingend langs de deuren gaan om snoep op te halen. Hij was een van de populairste heiligen tijdens de Middeleeuwen maar leefde zelf al in de 4e eeuw. Desalniettemin is ons een getrouwe beschrijving van zijn handel en wandel nagelat... Lees verder »

Zaterdagavond 18 oktober is in Rome het slotdocument van de Derde Buitengewone Algemene Assemblee van de Bisschoppensynode gepubliceerd. Deze synode had als thema 'De pastorale uitdagingen van het gezin in de context van de evangelisatie'.

Het slotdocument, getiteld Relatio Synodi, bestaat uit 62 paragrafen. Over elke paragraaf werd door de 183 aanwezige synodevaders gestemd. Uit de scores blijkt dat er vooral over de thema’s hertrouwd gescheidenen, ongehuwd samenwonen en homoseksualiteit allerminst cons... Lees verder »

Vandaag wordt door het Nederlands Bijbelgenootschap de Bijbel in Gewone Taal (BGT) gepresenteerd. Dit is een vertaling van de hele Bijbel, in taal die we allemaal kennen en gebruiken. De woordenschat is bewust beperkt gehouden: ca. 4000 woorden, waar dat er in de voorgaande Nieuwe Bijbel Vertaling uit 2004 nog ca. 12.000 waren, en in oudere bijbelvertalingen weer een veelvoud daarvan. In de BGT worden gewone woorden gebruikt, en de zinnen zijn overzichtelijk en niet te lang. Prof.dr. Adelbert Denaux stelde onlangs voor Lucepedia een... Lees verder »

Het Vaticaan was in 2007 het eerste CO2-neutrale land ter wereld. Dat hangt ongetwijfeld samen met de omvang van dit minuscule landje, maar zegt ook veel over de aandacht voor milieu en duurzaamheid in de Rooms-Katholieke Kerk. Van oudsher wordt in de christelijke traditie de schepping gezien als een geschenk van God, waarvoor de mens goed dient te zorgen. De mens heeft de morele plicht te leven op een wijze die eerbied en respect toont voor al het leven op aarde. Omdat duurzaamheid in directe relatie staat met algemeen welzijn, solidariteit... Lees verder »

Met de jaarlijkse Damiaanactie in België is 8 miljoen euro opgehaald, werd vorige week bekend. De actie bestond dit jaar 50 jaar en zamelt geld in om in Afrika, Azië en Zuid-Amerika lepra en tuberculose te genezen. De heilige Pater Damiaan is daarbij de grote inspirator. Deze Vlaamse missionaris trok in de 19e eeuw naar Hawaï om verstoten leprapatiënten bij te staan. Hij ging bij hen wonen in een kolonie en gaf hun naast geestelijke ook medische hulp, en zorgde voor betere leefvoorzieningen en onderwijs. Hij raakte uitein... Lees verder »

Moeder Teresa is een omstreden zalige (het proces voor haar heiligverklaring loopt nog). Zij overleed vandaag precies 17 jaar geleden. De ‘Engel van de Armen’ werd door velen als een levende heilige gezien, maar kreeg ook de kritiek alleen de gevolgen van armoede aan te pakken, zonder de oorzaken ervan te bestrijden. En ook haar conservatieve ideeën over geboortebeperking, abortus en euthanasie vielen niet bij iedereen in goede aarde. 'Anti-theïst' Christopher Hitchens is een bekend criticaster van Moeder Teresa... Lees verder »

Op 20 augustus van het jaar 1153 overleed de grote kerk- en kloosterhervormer Bernardus van Clairvaux. Wat heeft hij te maken met de kruistochten en de tempeliers? Lees het in dit dossier. En wist u dat Hildegard van Bingen, de alleskunner en feministe avant-la-lettre die eveneens kloosters stichtte, met hem correspondeerde? Ook over haar staat een bijzonder interessant dossier op Lucepedia; lees het hier.

22 juli is de gedenkdag van Maria Magdalena. Zij was een van de vrouwen die Jezus gedurende zijn publieke leven vergezelden. De Maria Magdalena die in de katholieke kerk als heilige wordt vereerd is volgens de traditie de Maria die we kennen uit drie verschillende evangelieverhalen: de boetvaardige zondares die Jezus' voeten wast met haar tranen en dan balsemt met kostbare olie; de zus van Martha en Lazarus uit Bethanië, die aan Jezus' voeten zat te luisteren terwijl haar zuster Martha druk aan het werk was; en de Maria aan wie ... Lees verder »

'Je kunt natuurlijk zonder God leven, net als dat je kunt leven zonder muziek, maar wat is de zin daarvan? Dat is een arm leven,' zegt de Duitse lutherse theoloog en emeritus hoogleraar Jürgen Moltmann in het interview dat u hier kunt beluisteren. Hij werd bekend met zijn 'theologie van de hoop' (Theologie der Hoffnung) en wordt gerekend tot de belangrijkste theologen van de afgelopen eeuw. Moltmann - nu... Lees verder »

‘Women (and men) are not born, they are made,’ zei de schrijfster Simone de Beauvoir. Zie hier een belangrijk deel van het onderzoeksterrein van de genderstudies en vrouwenstudies theologie, die zich ontwikkeld hebben vanuit de feministische theologie. Deze theologie vanuit het perspectief van vrouwen kwam op in de jaren ‘60/’70 van de vorige eeuw. Zij heeft als uitgangspunt dat de asymmetrie tussen mannen en vrouwen (lees: de dominantie van mannen) in religie, kerk en maatschappij contextueel is, en niet algemeen gel... Lees verder »

1 juni is de feestdag van Justinus Martyr of Justinus de Martelaar. Nomen est omen… 
Justinus was een Griekstalige heiden uit Palestina die zich tot het christendom bekeerde  en een invloedrijke geloofsverdediger werd. Op zoek naar 'de ware filosofie' kwam Justinus langs omwegen tot het geloof in Jezus Christus. In het christendom zag hij de vervulling van wat de profeten van het Oude Testament hadden voorzegd. Van zijn geschriften zijn de zogenoemde Eerste Apologie en Tweede Apologie be... Lees verder »

24 maart is de sterfdag van Oscar Romero, de aartsbisschop van El Salvador en bevrijdingstheoloog die in 1980 vermoord werd door doodseskaders terwijl hij de Mis aan het opdragen was. Het proces om Oscar Romero formeel zalig te verklaren loopt nog steeds, maar zijn zaligverklaring lijkt onder de Latijns-Amerikaanse paus Franciscus dichterbij te komen. 
Romero had het Salvadoraanse bewind openlijk aangeklaagd en had ook expliciet stelling genomen tegen het kapitalisme, dat hij als onchristelijk en onrechtvaardig zag. Hij was aan d... Lees verder »

Hij is de populairste paus van de moderne tijd. Door zijn warmte, eenvoud en charme heeft hij de harten van katholieken, maar ook van protestanten en niet-christenen gewonnen. Hij was al bijna 77 jaar oud toen hij de leiding kreeg over de rooms-katholieke kerk. Anders dan zijn geleerde en verheven voorganger ging zijn belangstelling uit tot ver buiten de r.k. kudde om het fundamentele lot van de mens in de moderne wereld te omvatten.

We hebben het hier over de man van het jaar. Om precies te zijn: 1962. De namen die in de vorige alinea... Lees verder »

De bisschop zoals we die nu binnen de rooms-katholieke Kerk kennen, is een gevolg van het Concilie van Trente. Dat betoogde prof. dr. Wim François, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de KU Leuven, tijdens een studiedag over dit concilie. De studiedag, gehouden in Utrecht op 15 oktober was een initiatief van de Katholieke Vereniging voor Oecumene en de Tilburg School of Catholic Theology.

Dit jaar is het 450 jaar geleden dat het Concilie van Trente werd afgesloten. Het concilie, dat in 1545 was begonnen, hervormde de rooms-katho... Lees verder »

Johannes met de gouden mond, zo luidt de vertaling van zijn naam. Die naam dankte hij aan zijn preken voor de bevolking van Antiochië waar hij in de jaren 386–397 priester was. Meer dan negenhonderd van zijn preken zijn bewaard gebleven. Ook dat droeg bij aan zijn reputatie van begenadigd prediker. Vandaag is de feestdag van deze heilige en kerkleraar. Lees meer over Johannes Chrysostomus in zijn dossier.

Zijn naam leeft voort in het gregoriaans, maar een componist was paus Gregorius de Grote niet. Wel vaardigde hij voorschriften over de kerkmuziek uit. Vandaag, 3 september, is het feest van deze heilige paus en kerkvader. Lees zijn dossier op Lucepedia

Vrijwel iedereen heeft wel een beeld bij het woord ‘verzuiling’. En bij katholieke verzuiling denken mensen bijvoorbeeld aan de KRO. Maar wat is precies verzuiling? Waar kwam de katholieke zuil vandaan? Is dit een specifiek Nederlands verschijnsel? En hoe en waarom eindigde dit tijdperk van verzuiling? Daarover gaat een nieuw Lucepedia-dossier.

In 2013 bestaat de Raad van Kerken 45 jaar. De Raad van Kerken is een samenwerkingsverband van kerken in Nederland (waaronder de RKK en de PKN) dat als doel heeft de eenheid tussen de kerken en hun gezamenlijke dienst aan de samenleving te bevorderen. Anno 2013 bestaat de Raad uit 14 kerken en 4 geassocieerde organisaties. Drs. Henk van Hout is voorzitter van de Raad van Kerken en directeur van LUCE/CRC en stelde een uitgebreid dossier over de Raad van Kerken samen.

'Esoterisch' komt van een Grieks woord dat betekent: innerlijk, slechts voor ingewijden. Cultuurhistoricus Jacob Slavenburg en theoloog Hans Stolp genieten een grote populariteit onder het Nederlandse publiek met hun boeken, lezingen, studiedagen en cursussen over het esoterisch christendom. Stolp legt er veelvuldig de nadruk op dat het een traditie betreft die oeroud is en steeds in het geheim is doorgegeven en pas in deze tijd breder bekend mag worden gemaakt 'omdat wij nu, meer dan ooit, deze visie, deze traditie nodig hebben&... Lees verder »

Vandaag viert de rooms-katholieke Kerk het feest van Maria Tenhemelopneming. Lees over de betekenis van Maria voor het katholieke geloof en over het dogma van de tenhemelopneming in het dossier Mariologie.

Bernardus van Clairvaux (1090–1153) was een abt, die ook wel wordt beschouwd als de ‘tweede stichter’ van de Cisterciënzer Orde. Hij was een van de invloedrijkste personen in de twaalfde eeuw – zo niet dé invloedrijkste. Koningen en pausen luisterden naar hem; de Romeinse Curie kreeg van hem zware kritiek te verduren. En ook na zijn dood bleef zijn invloed groot: zelfs Johannes Calvijn had grote bewondering voor hem.

In zijn denken en doen was hij vooraleerst een hervormer, zowel van het kloosterleven als van de Kerk als geheel. In ... Lees verder »

Bisschop Peter Doyle van Northampton (UK) heeft opdracht gegeven voor een onderzoek naar de mogelijke heiligverklaring van de schrijver, essayist en journalist G.K. Chesterton (1874–1936). Dat meldt de site van het Italiaanse blad La Stampa.

Chesterton, die in 1922 rooms-katholiek werd, geldt als een van de belangrijkste Britse auteurs. Zeer bekend zijn zijn detectives met Father Brown in de hoofdrol. Maar hij schreef o... Lees verder »

Vroeger bewaarde men stukjes gebeente van heiligen; relikwieën van heiligen uit onze tijd zijn doorgaans van een andere aard. Afgelopen zondag werd in de Michaelskapel in Augsburg een klein stukje geplaatst van de jurk van H. Edith Stein, kloosternaam Teresia Benedicta van het Kruis, maagd en martelares, patrones van Europa. De reliekhouder is geen kostbaar sierraad, maar heeft de vorm van de barak van het concentratiekamp waar ze op 9 augustus 1942 werd vermoord. Lees verder »

Sinds 2010 loopt in Rome de procedure voor de zaligverklaring van Alphonse Ariëns (1860–1928). Hij was priester van het aartsbisdom Utrecht en achtereenvolgens pastoor in Enschede, Steenderen en Maarssen.

Veel van zijn parochianen beschouwden hem bij leven al als een heilige, vanwege zijn voortdurende strijd voor de belangen van de arbeiders. Al in 1889 werd op zijn initiatief in Enschede de eerste katholieke vakbond opgericht. Er zouden nog talloze initiatieven volgen, vooral op het gebied van de arbeidersbeweging, de drankbestrijding... Lees verder »

Op 23 juli begonnen de Wereldjongerendagen in Rio de Janeiro. Jongeren uit de hele wereld vieren er hun geloof. De Wereldjongerendagen zijn begonnen in 1984, op initiatief van paus Johannes Paulus II. Hij had bijzondere aandacht voor jongeren. Lees meer hierover op Lucepedia

Tot op de dag van vandaag wordt Liedewij (Liduina) van Schiedam als een heilige vereerd. Op haar zestiende werd ze na een val op het ijs bedlegerig. Toen zij uiteindelijk op 53-jarige leeftijd stierf, had zij een leven vol lijden achter de rug. Maar tegelijkertijd had ze wonderen verricht, die leidden tot een voortdurende verering voor haar.

Leidde zij het leven van een heilige of is haar verhaal een van de eerste beschrijvingen van anorexia of van een andere psychische stoornis? Aan welke ziekte kan ze geleden hebben? Lees verder »

Hoewel ze nooit geleefd heeft, wil ze toch maar niet dood: pausin Johanna. Thomas F.X. Noble, hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van Notre Dame (USA), wordt al veertig jaar geconfronteerd met deze mythe die steeds maar weer opduikt. Hij analyseerde waarom het verhaal zo’n hardnekkig leven leidt.

Eerst het verhaal zoals dat oorspronkelijk is overgeleverd: Johanna zou verkleed als een man carrière hebben gemaakt in Rome. Ze maakte er zo veel indruk met haar geleerdheid dat ze tot paus werd gekozen. Na twee jaar viel ze door de m... Lees verder »

Het leven van Aëtius, een geleerde afkomstig uit een eenvoudig gezin uit Antiochië, werd bepaald door deze strijd, waaraan hij het zijne bijdroeg: de provocerende manier waarop hij zijn denkbeelden formuleerde, maakte hem een omstreden figuur.

Soms kon hij zich verheugen in de steun van de Romeinse machthebbers – hij was zelfs enige tijd leraar aan het keizerlijk hof – maar als er iemand anders aan de macht kwam, hing het gevaar van verbanning of zelfs de doodstraf weer boven zijn hoofd.

Lees verder »

Maandag 24 juni presenteren de Lutherse Wereldbond en de Rooms-Katholieke Kerk in Hannover het gezamenlijke document ‘Van conflict naar gemeenschap’ waarin de beide kerken schuld belijden voor het verbreken van de eenheid en beloven te zullen werken aan het herstel daarvan. Marcel Poorthuis vertelt op katholiek.nl waarom Luther in toenemende mate een symbool van de eenheid wordt.

Naar het dossier over Luther

Tijdens een ontmoeting met religieuzen uit Latijns-Amerika deed paus Franciscus een aantal opvallende uitspraken. De teksten zijn uitgelekt en niet officieel bevestigd door het Vaticaan. Maar gespecialiseerde media zoals de omroep RKK menen dat de paus deze uitspraken inderdaad heeft gedaan.

De paus had het onder meer over pelagianisme. Daarmee doelt hij kennelijk op groepen die terug willen naar de tijd voor het Tweede Vaticaans Concilie.

Pe... Lees verder »

Rooms-katholieken en lutheranen zijn weer dichter bij elkaar gekomen. Op 17 juni 2013 presenteerde de Internationale Commissie voor eenheid van lutheranen en rooms-katholieken een document waarin de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kerkscheuring in de zestiende eeuw wordt geanalyseerd. Ook dient het document als voorbereiding voor de herdenking van vijfhonderd jaar reformatie in 2017.

In 1517 begon Maarten Luther een discussie over misstanden in de rooms-katholieke kerk die ertoe leidde dat hij werd geëxcommuniceerd. Dit was h... Lees verder »

De Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg is deels gevestigd in Utrecht, sinds kort naast het museum Catharijneconvent met zijn belangrijke verzameling kerkelijke kunst. Het was dan ook niet toevallig dat Antoine Bodar werd gevraagd de publiekslezing van de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg te verzorgen met als thema de relatie kunst en religie. Dat gebeurde in de Utrechtse kathedraal.

Hoe schoner de aardse liturgie, hoe dichter bij de hemelse, aldus Bodar. Liturgie kan niet zonder s... Lees verder »

Zijn de Brieven van de apostel Paulus wel allemaal door hem geschreven? Het antwoord is ‘nee’, maar over de vraag welke precies van zijn hand zijn, bestaat al lang discussie. Het proefschrift waarop Myriam Klinker-De Klerck op 7 juni promoveerde aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Kampen, is een bijdrage in deze discussie.

Bovendien vroeg zij zich af welke bedoeling Paulus had met zijn brieven. Formuleerde hij hierin de leer van de Kerk of waren het juist aanwijzingen hoe christenen zich in de heersende cult... Lees verder »

In Nederland is de traditie niet zo sterk, maar in Vlaanderen herdenkt de christelijke arbeidersbeweging jaarlijks met Hemelvaart de afkondiging van de encycliek ‘Rerum Novarum’ door paus Leo XIII in 1891. Deze encycliek legde de basis voor de sociale leer van de rooms-katholieke Kerk. Mark Van de Voorde schreef over de actualiteit van deze encycliek.

Lees de dossiers over

De katholie... Lees verder »

De Nederlandse kardinaal Jo Willebrands (1909–2006) was een sleutelfiguur in de oecumene en de interreligieuze dialoog. In 1960 werd hij secretaris en in 1969 hoofd van het Secretariaat voor de Eenheid van de Christenen, de huidige Pauselijke Raad ter Bevordering van de Eenheid van de Christenen.

In de jaren dertig studeerde hij aan het Angelicum, de universiteit van de Dominicanen in Rome. Hij werkte daar aan een dissertatie over kardinaal John Henri Newman. Geleidelijk aan kwam hij tot een interpr... Lees verder »

Het besturen van een parochie is geen sinecure, zeker niet wanneer parochiefusies en kerksluiting aan de orde komen. Bovendien moeten, ondanks die schaalvergroting,  steeds minder mensen steeds meer werk verrichten.

Om deze reden wil Luce kerkelijke bestuurders ondersteunen. Op 30 november gebeurde dat met een besturendag om kerkelijke bestuurders tools, tips & trics in handen te geven en doelgericht en optimistisch aan de nieuwe toekomst te laten beginnen.

De besturendag was geor... Lees verder »

Hoe zien wij kerk-zijn, met name binnen de verhouding tussen Russisch-orthodox en rooms-katholiek? Over deze vraag boog men zich op 24 november 2012, in Kasteel Hernen in het gelijknamige plaatsje bij Wijchen onder de rook van Nijmegen. Daar vond het symposium ‘Wisselende perspectieven. Russische Orthodoxie, Rooms-Katholicisme en de Oecumene‘ plaats.

Lees het verslag

Lees het dossier Oecumene

Fo... Lees verder »

Het is kennelijk leuk om te melden dat de rooms-katholieke kerk Neerlands populairste heilige, ‘Sinterklaas’, van de heiligenkalender gehaald zou hebben (NRC, 17-11-2012). Maar waar is het niet. De Romeinse kalender vermeldt nog altijd zijn naamdag op 6 december en licht toe waarom hij wordt vereerd. Aan hem is volgens de Kerk, en volgens menig historicus, niets ‘ongeloofwaardigs’.

Ja, een eveneens populaire volksheilige als de legendarische Sint Christoffel die het Christuskind op zijn schouders torste, is van die kalender afgevoerd.... Lees verder »

Hoewel rooms-katholieken en oud-katholieken dezelfde kerkopvatting hebben, blijft het moeilijk om de laatste stappen op weg naar het herstel van de volledige kerkgemeenschap te zetten. Op 9 november 2012 vond een symposium plaats om de stand van zaken te bekijken. Een kort verslag en enkele teksten zijn inmiddels gepubliceerd op de site van de Katholieke Vereniging voor Oecumene. Onder meer met een gesprek tussen een katholieke en een oud-katholieke bisschop en twee broers uit beide kerken. En een beschouwing over een kleine teen in de verdr... Lees verder »

Het Tweede Vaticaans Concilie betekende het begin van de toenadering tussen katholieken en joden. Rabbijn David Rosen belichtte deze relatie tijdens een conferentie georganiseerd door de Sant Egidio-gemeenschap in Antwerpen op 11 november 2012. Hij gaat hierin onder meer in op het belang van het concilie en de bijzondere relatie van paus Johannes XXIII met het joodse volk.

Naar de video

Lucepedia-dossiers:

Het Tweede Vaticaans Concilie

Lees verder »

Johannes Paulus I kon tijdens zijn korte pontificaat, van 26 augustus tot 28 september 1978 weinig uitrichten. Hij was een zwak bestuurder die de druk van de Vaticaanse bureaucratie niet aankon. Toch koesterde hij plannen voor een radicale vernieuwing van de rooms-katholieke Kerk: reden waarom hij werd vermoord.

Dat zijn de mythes die nog steeds de ronde doen over Johannes Paulus I. De Amerikaanse journalist en Vaticaan-kenner John L. Allen zet ze op een rijtje en verwijst ze alle vier naar het rijk der fabelen.

Lees verder »

Sinds 1966 zijn de rooms-katholieke en de oud-katholieke kerk met elkaar in gesprek. Dit leidde in 2009 tot een rapport dat de basis moet vormen voor een verdere toenadering tussen de twee kerken. Deze toenadering kwam tot uiting in een bijeenkomst die op 9 november in Utrecht plaatsvond. De oud-katholieke aartsbisschop Joris Vercammen van Utrecht en bisschop Hans van den Hende van Rotterdam behoorden tot de deelnemers.

Het motto van de bijeen... Lees verder »

Op 31 oktober 1517 zou Luther zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkapel in Wittenberg hebben gespijkerd en hiermee het startsein hebben gegeven voor de reformatie. Het wordt betwijfeld of dit werkelijk is gebeurd, maar het wordt jaarlijks herdacht als Hervormingsdag. In 2017 zal een grote herdenking plaatsvinden.

Hendro Munsterman, katholiek theoloog en werkzaam aan het Centre Théologique de Meylan-Grenoble, kijkt alvast vooruit en pleit voor een ‘nostra maxima culpa’ van reformatorische é... Lees verder »

In 2013 wordt herdacht dat 150 jaar geleden in Suriname de slavernij werd afgeschaft. In dit kader is er van 27 oktober 2012 tot en met 20 oktober 2013 in het Peerke Donders Paviljoen in Tilburg de tentoonstelling ‘Zielenzorg & zielenmoord – Peerke Donders en de slavernij’ te zien.

Meer over de tentoonstelling

Het Lucepedia-dossier over Petrus Donders

Het is vijftig jaar geleden dat de Cuba-crisis uitbrak. De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie brachten de wereld op de rand van een nucleaire oorlog. In die tijd deed paus Johannes XXIII een oproep om in het belang van de mensheid de vrede te bewaren. Radio Vaticana vroeg kerkhistoricus Norman Tanner s.j. naar de rol die de paus speelde in het bezweren van de crisis.

Naar het interview

Op 7 oktober 2012 proclameerde paus Benedictus XVI Hildegard van Bingen en Johannes van Ávila tot Kerkleraren. Over Hildegard was al een dossier te vinden op Lucepedia. Nu ook over Johannes van Ávila.

Het Tweede Vaticaans Concilie geeft al vijftig jaar aanleiding tot discussie. Daarom is het niet verwonderlijk dat de vijftigste verjaardag van deze kerkvergadering deze discussies nog eens oprakelt.

Dezer dagen verschenen twee totaal verschillende opiniestukken over het concilie. In het tijdschrift Volzin schreef de Leuvense kerkjurist en Bekende Vlaming Rik Torfs een artikel onder de dramatische titel Lees verder »

Afgelopen zondag trok de Willibrordprocessie weer door Utrecht. Wie was Willibrord en wat heeft hij voor Nederland betekend? Heeft hij werkelijk in zijn eentje het hele land gekerstend? Lees erover in zijn dossier op Lucepedia

‘Caritas’ is terug van weggeweest. De laatste decennia was het vervangen door ‘diaconie’, maar nu vinden we het onder meer terug als titel van een boek dat op woensdag 17 oktober 2012 verschijnt: Caritas. Naastenliefde en liefdadigheid in de diaconia van de kerk. Auteur is Erik Sengers, stafmedewerker Dienst Diocesane Caritas van het bisdom Haarlem-Amsterdam. Tot 20 oktober is het boek met korting te verkrijgen bij uitgever, boekhandel en auteur.

Lees verder »

Heksenjacht is een fenomeen dat veel vaker in de moderne tijd dan in de Middeleeuwen voorkwam. Dit blijkt uit wetenschappelijk onderzoek naar heksenvervolgingen in Europa. Tussen 1580 en 1630 werden de meeste heksen veroordeeld en gedood, zowel door katholieken als door protestanten. Het Lucepedia-dossier ‘Heksenvervolging’ geeft de huidige stand van het wetenschappelijk onderzoek over dit onderwerp weer.

Dit jaar is het een eeuw geleden dat Albino Luciani werd geboren. Op 26 augustus 1978 werd hij gekozen tot paus en nam de naam ‘Johannes Paulus I’ aan. Al na 33 dagen stierf hij aan een hartaanval.

Ondanks zijn korte pontificaat blijft hij in de belangstelling staan, vooral in Italië. Dit jaar verscheen een biografie en de Italiaanse televisie wijdde op 17 augustus 2012 Lees verder »

Op 22 en 29 augustus 17.05 uur zendt de RKK opnieuw de documentaire uit die in 2009 werd vervaardigd over de zalige Petrus ‘Peerke’ Donders. Aan de hand van zijn brieven wordt het leven geschetst van deze Tilburgse missionaris die in Suriname zijn leven wijdde aan de hulp aan melaatsen. Meer informat... Lees verder »

Het dagblad Trouw wijdde een kritisch commentaar aan de verklaring van patriarch Kirill van de Russisch-orthodoxe kerk en de katholieke Poolse bisschoppen aflegden tijdens het bezoek van de patriarch aan Polen dat op 16 augustus 2012 begon. In de verklaring wordt opgeroepen tot verzoening tussen de beide landen.

De patriarch veroordeelt echter ook het West-Euro... Lees verder »

Niet de teksten van het Tweede Vaticaans Concilie maar de visioenen die paus Johannes XXIII en de bisschoppen begeesterden zijn het onderwerp van een symposium dat op zaterdag 6 oktober in De Nieuwe Liefde in Amsterdam wordt gehouden. In inleidingen van onder anderen Huub Oosterhouis, Marjet Derks en Dick Schoon, interviews en gesprekken wordt teruggekeken op het concilie en de diepgaande veranderingen die het teweeg heeft gebracht en wordt vooruitgekeken naar de toekomst van de visionaire gedachten van het concilie. Meer informatie is te vi... Lees verder »

De Nederlandse bisschoppenconferentie organiseert op 12 oktober een symposium over het Tweede Vaticaans Concilie. Vier sprekers zullen de constituties van het concilie bespreken en ingaan op de manier waarop deze in onze tijd verstaan worden. Het symposium vindt plaats in de Nicolaïkerk in Utrecht. Meer informatie is te vinden op de site van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland.

De eerste serie ’De Borgias‘ is in de zomer van 2012 voor het eerst op de Nederlandse televisie te zien, maar inmiddels is de derde serie al gereed. De familie en vooral Rodrigo, paus Alexander VI, leverde voldoende stof op voor meerdere seizoenen tv.

Als bij het begin van de eerste aflevering belooft de soundtrack weinig goeds als het gaat om de historische betrouwbaarheid. Bij de kroning van de paus klinkt ’Zadoc the priest‘ van Händel: muziek die meer dan twee eeuwen later pas zou worden gecomponeerd.

Was Alexander VI echt de ... Lees verder »

Eind augustus zal de Wereldraad van Kerken een nieuw document presenteren over de verschillende opvattingen van het begrip ‘kerk’. Het document laat zien hoe ver de verschillende kerken elkaar op dit punt genaderd zijn. De Wereldraad spreekt in dit verband over een nieuwe mijlpaal in de oecumene.

De rooms-katholieke Kerk maakt geen deel uit van de Wereldraad van Kerken, maar ook van deze kant zijn binnenkort oecumenische initiatieven te verwachten. Als paus Benedictus XVI op 14 septembe... Lees verder »

“Ik zou blij zijn als de PKN (Protestantse Kerk in Nederland) nog vandaag besluit zich te scharen onder het gezag van Rome,” aldus prof. dr. Bram van de Beek, protestants theoloog en emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij kwam tot die uitspraak naar aanleiding van zijn recente boek ‘Lichaam en geest van Christus’ dat gaat over de kerk als enige plaats waar God te vinden is.

De kerk is het Lichaam van Christus; hoe kan dat lichaam verdeeld worden over verschillende kerken, zo vraagt Van de Beek zich af. Hij tre... Lees verder »

Duizenden historische filmopnames zijn nu dankzij Luce toegankelijk via YouTube. De eerlijkheid gebiedt te vermelden dat het hier niet gaat om het Centrum voor Religieuze Communicatie van de Universiteit van Tilburg, maar om het gelijknamige archief van het Instituto Luce Cinecittà in Rome.

Het archief bevat reportages voor het Italiaanse bioscoopjournaal en uiteraard komt de paus daar regelmatig in voor. De eerste is Leo XIII. Hij is de eerste paus die op film werd ... Lees verder »

Sinds 1 juli is er in het Jad Vasjem-museum in Jeruzalem een nieuwe tekst te lezen over de houding van de rooms-katholieke Kerk tegenover de holocaust. De vorige versie wees erop dat paus Pius XII niet had geprotesteerd tegen de vervolging van de joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de nieuwe tekst wordt melding gemaakt van het argument dat de paus zich niet openlijk uitsprak omdat dit represailles tegen de Kerk zou hebben uitgelokt. Ook zou hulp... Lees verder »

In 2006 gingen de Vaticaanse archieven open die betrekking hadden op het pontificaat van Pius XI (1922–1939). De kilometers archiefstukken zijn nog lang niet uitputtend onderzocht, maar de eerste resultaten zijn er.

In 2007 publiceerde Emma Fattorini een eerste studie die in Italië veel aandacht kreeg. Vorig jaar verscheen de Engelse vertaling.

Een tweede onderzoeker die zich mede op deze archieven baseerde is Hubert Wolf. Lees verder »

Met alle respect voor Erik Borgman en Frank Bosman: als we een meest spraakmakende theoloog aller tijden zouden moeten kiezen, gooit Augustinus van Hippo de hoogste ogen. Hij is dan wel nooit verbonden geweest aan een universiteit, zijn invloed als theoloog is er niet minder om. Lees zijn dossiers op Lucepedia en bekijk ook eens de dossiers van andere toptheologen

Yves Congar was een van de belangrijkste theologen tijdens het Tweede Vaticaans Concilie, vooral op het gebied van de oecumene. Eerder was hij door Rome op een zijspoor gezet vanwege zijn opvattingen, maar het concilie betekende voor hem een rehabilitatie.

Tijdens het concilie hield hij een dagboek bij dat in 2000 openbaar werd gemaakt. De uitgave verscheen in het Frans en dat is er ... Lees verder »

De moord, in 1572 op negentien geestelijken uit Gorinchem was ‘wereldnieuws’. Na de verovering van de stad door de opstandelingen tegen Spanje, waren zij gevangen genomen, gemarteld en uiteindelijk in een schuur bij Brielle opgehangen. De plaats van de moordpartij is nu een bedevaartsoord.

Het Gorcums museum wijdt vanaf 9 juni 2012 een tentoonstelling aan de Martelaren van Gorcum, die in 1867 heilig werden verklaard. Lees meer over de tentoonstelling Lees verder »

Op 29 mei 2012 ondertekenden negen kerken een verklaring waarin ze elkaars doop erkennen. Dit gebeurt in de Genadekapel in Heiloo op het bedevaartsoord van Onze Lieve Vrouw ter Nood. Het gaat om de rooms-katholieke en de protestantse kerk in Nederland, de Anglicaanse, de Molukse Evangelische, de Oud-katholieke en de Syrisch-Orthodoxe kerk, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten, de Evangelische Broedergemeente en de Remonstrantse Broederschap. De keuze voor Heiloo is ingegeven door het verhaal dat de H. Willibrord in Heiloo heeft gedoop... Lees verder »

Op 27 april 2012 begon in Rome de plenaire assemblee van de Pauselijke Academie voor Sociale Wetenschappen die aandacht besteedt aan de vijftigste verjaardag van de encycliek ‘Pacem in Terris’ (Vrede op aarde). Deze encycliek van paus Johannes XXIII was een pleidooi voor wereldvrede en ontwapening. De paus had in oktober 1962 bemiddeld tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie toen een nucleair conflict over de plaatsing van raketten op Cuba dreigde.

De encycliek is een belangrijk document voor de Lees verder »

Niet meer dan één vers is er in de Bijbel gewijd aan Simon van Cyrene. Hij hielp Jezus zijn kruis dragen. Nauwkeurige lezing van de schrift geeft Simon een gezicht. Lees het artikel uit het tijdschrift Interpretatie in Lucepedia

Afbeelding: Duccio de Buoninsegna, altaarretabel uit de Dom van Siena. Lees verder »

De beeldvorming in Nederland van de islam is het onderwerp van een symposium dat op 4 april 2012 werd gehouden aan de Universiteit van Tilburg in het Esplanadegebouw. Prof. Marcel Poorthuis, hoogleraar interreligieuze dialoog van de Faculteit voor Katholieke Theologie, prof. Paul Scheffer, bijzonder hoogleraar bij de Tilburgse School of Humanities en Lees verder »

Op donderdag 22 maart 2012 startte de Raad van Kerken de campagne ‘Bundel de krachten in een convenant’. Dit gebeurde met een bijeenkomst in de Johanneskerk in Amersfoort.

In zo’n convenant kunnen plaatselijke gemeentes en parochies vastleggen wat ze hebben gedaan en in de toekomst gaan doen op oecumenisch gebied. Een bijbehorende checklist is hiervoor een hulpmiddel. Tijdens de bijeenkomst gaf prof. dr. Eric Borgman commentaar op dit initiatief.

... Lees verder »

Prof. dr. Henk Witte, hoogleraar en hoofddocent systematische theologie aan de Faculteit voor Katholieke Theologie was op zondag 18 maart 2012 te gast in het tv-programma ‘Geloofsgesprek’. Hierin vertelde hij over het belang van de veranderingen die het Tweede Vaticaans Concilie had teweeggebracht. Aanleiding is zijn werk aan een nieuwe Nederlandse vertaling van de conciliedocumenten. Het concilie, dat de rooms-katholieke Kerk bij de tijd moest brengen, is na vijftig jaar toe aan een vertaling die voor de lezer van nu begrijpelijk is. Lees verder »

Vanaf 24 februari 2012 rust Thomas a Kempis weer in zijn doodkist in de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Zwolle. Zijn stoffelijke resten waren in mei 2011 uit de kist gehaald voor forensisch onderzoek en om zijn gezicht te kunnen reconstrueren. Er bleek hiervoor echter te weinig te zijn overgebleven van de schedel.

Op 24 februari verzegelt hulpbisschop Herman Woorts van Utrecht de kist van deze man die de auteur was van ‘Over de navolging van Christus’. Dit boek is duizenden keren herdrukt en in bijna honderd talen vertaald. Lees meer o... Lees verder »

Vanaf 18 februari 2012 is aartsbisschop Wim Eijk de achtste Nederlander die ooit tot kardinaal is gecreëerd. Pas sinds 1946 is het gebruikelijk dat de aarsbisschop van Utrecht kardinaal wordt. In dat jaar viel die eer te beurt aan aartsbisschop Jan de Jong. Het was een eer omdat algemeen werd aangenomen dat de paus deze stap had genomen vanwege de onverzettelijke houding die De Jong had aangenomen tegen het nationaal-socialisme en de jodenvervolging. Er zijn sterke aanwijzingen dat hij als enige aartsbisschop er bij pa... Lees verder »

In de oecumene zou meer aandacht besteed kunnen worden aan het Oude Testament. Dat stelt Klaas van der Kamp, algemeen secretaris voor de Raad van Kerken in Nederland. Tot nu toe lag de nadruk te veel op het Nieuwe Testament. Door ook het jodendom recht te doen, zullen de mogelijkheden voor het interreligieuze gesprek toenemen, aldus Van der Kamp.

Lees het artikel in het dossier oecumene.

In 1986 nam Johannes Paulus II het initiatief tot een interreligieuze gebedsdienst voor de vrede die werd gehouden in Assisi, de geboorteplaats van de H. Franciscus. De plaats was niet willekeurig gekozen: Franciscus was in 1219 in het spoor van de kruisvaarder naar het Midden-Oosten gegaan, om te proberen de leiders van de moslims tot het christendom te bekeren en zo een einde te maken aan de oorlog. Hij sprak met de sultan van de Egyptische stad Damiate, die op dat moment door de kruisvaarders werd belegerd. D... Lees verder »

4 Oktober: Werelddierendag. De rooms-katholieke Kerk viert dan het feest van de H. Franciscus van Assisi. Het is niet toevallig dat deze twee dagen samenvallen. In zijn Zonnelied prees hij alle schepselen en tijdens zijn leven zou hij voor de dieren hebben gepreekt. Lees meer over Sint Franciscus...

In juni van dit jaar nam de Tweede Kamer een motie aan waarin onverdoofd slachten werd verboden. Hoewel niet zo geformuleerd richt deze bepaling zich op bepaalde (orthodoxe) groepen uit joodse en islamitische hoek die uit religieuze overwegingen dieren onverdoofd slachten. De discussie binnen en buiten de Tweede Kamer ging dan ook over dierenwelzijn, een al dan niet betuttelende overheid, maar vooral ook over de Vrijheid van Godsdienst en de grenzen ervan.
De Vrijheid van Godsdienst is de Nederlandse en Europese grondwet opgenomen en ... Lees verder »

De Noor Behring Breivik vermoorde op 22 juli op het eilandje Utøya tientallen jongeren op een jeugdkamp van de Arbeiderspartij. De media komen superlatieven te kort om deze moordenaar te typeren: het monster van Utøya is dan een van de vriendelijkste kwalificaties. De media gebruiken deze kwalificaties om lucht te geven aan het gevoel dat onder de bevolking leeft, maar ook om hun eigen onbegrip voor zulk afgrondelijk kwaad in woorden om te zetten. Wie heeft immers woorden om dit soort gruweldaden te beschrijven? Sinds de moorden buitele... Lees verder »

Over de Utrechtenaar Adrianus Florisz, van 1522 tot 1523 paus Adrianus VI, is ondanks zijn korte pontificaat door de eeuwen heen veel geschreven. Michiel Verweij vat deze literatuur samen in een korte biografische schets waarin niet alleen Adrianus als paus wordt beschreven. Verweij deed zelf uitgebreid onderzoek naar met name de contacten die Adrianus onderhield met Erasmus.

Het grootste deel van zijn leven was Adrianus hoogleraar in de theologie aan de universiteit in Leuven. Hij behoorde tot de voornaamste theologen van zijn tijd. O... Lees verder »

De brieven van Paulus zijn niet allemaal door Paulus geschreven en de brieven van Petrus zijn helemaal niet van de hand van Petrus. Het zijn conclusies die theologen al lang geleden hebben getrokken, maar die nu als nieuw worden gepresenteerd. Dat gebeurt in een boek van de Amerikaanse hoogleraar Bart Ehrman. Nu.nl berichtte erover op gezag van Discovery News. D... Lees verder »

Lucepedia: de kerkvaders

Van 18 tot en met 20 mei organiseert het Centrum voor Patristisch Onderzoek (CPO) het congres ‘Mystagogie van de kerkvaders’. In het CPO werken de Universiteit van Tilburg en de Vrije Universiteit Amsterdam samen op het gebied van het onderzoek naar de kerkvaders of ‘patristiek’ zoals dit vakgebied wordt genoemd.

Wie zijn die kerkvaders? Het... Lees verder »

Paus Johannes Paulus II staat volop in de belangstelling naar aanleiding van zijn zaligverklaring die op 1 mei in Rome zal plaatsvinden. Lucepedia draagt hieraan bij door te wijzen op drie aspecten uit het leven en werken van deze paus die in de publiciteit over het algemeen weinig aandacht krijgen, maar die wel van grote betekenis zijn. 
Allereerst zijn visie op de mens: een positieve visie die uitgaat van de vrijheid van de mens om zelf keuzes te maken. 
Ten tweede zijn relatie met de joden. De relatie van de rooms-... Lees verder »

Aan het dossier ‘Pastoraal Concilie’ in Lucepedia is een verwijzing toegevoegd naar de beeldbank van het Nationaal Archief. Hierin zijn meer dan honderd foto’s toegevoegd van het Pastoraal Concilie dat van 1966 tot 1970 in Noordwijkerhout werd gehouden. De foto’s zijn afkomstig van het persbureau Anefo en gedigitaliseerd door het Nationaal Archief. De foto’s documenteren een bewogen episode uit de geschi... Lees verder »

De term ‘intelligent design’ staat voor de opvatting dat de complexiteit van bepaalde natuurlijke verschijnselen wetenschappelijk het beste te verklaren is door die te beschouwen als ‘intelligent ontworpen’, dat wil zeggen: bewust en met een bedoeling gepland. In haar hedendaagse vorm gaat de theorie terug tot de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Wat is de verhouding tussen creationisme, darwinisme en intelligent design, en wat zeggen de theologie en Rome hierover?

Theoloog Harm Goris: "... Lees verder »

Het sacrament van de wijding is een van de traditionele zeven sacramenten van de katholieke kerk. Vanaf de vroege Kerk werden mannen (en soms ook vrouwen) gewijd voor een bijzondere taak in de geloofsgemeenschap. Die traditie bestaat nu zo’n twee duizend jaar, zij het met een aantal grotere en kleinere veranderingen in de manier waarop tegen de wijding wordt aangekeken. De historische en theologische afstand tussen de oudtestamentische 'kohen', de nieuwtestamentische 'presbyter' en de hedendaagse ‘priester’ ... Lees verder »

De Vijftigers is een verzamelnaam voor een groep experimentele dichters, die onder de invloed van kunststromingen als Dada en het Surrealisme - uit de eerste decennia van de twintigste eeuw, een nieuwe dichttaal voorstonden. Primair, lichamelijk en authentiek. Lucebert is één van de bekendste namen uit deze stroming, naast Hans Andreus, Hugo Claus, Remco Campert en Simon Vinkenoog. Behalve dichter, was Lucebert ook schilder. Soms verbond hij het schilderen met het dichten. Zijn naïeve en primaire stijl sluit aan bij de CoB... Lees verder »

144 katholieke theologen uit Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk pleiten voor het afschaffen van het celibaat. In een verklaring vragen ze naast het toelaten van huwelijken ook om vrouwen toe te laten tot het priesterambt. De kerkleden zouden verder meer inspraak moeten krijgen: "Wat allen aangaat, moet door allen worden besloten", stellen ze, waarbij ze vooral de keuze van ambtsdragers helderder willen maken.   Lees verder: het dossier 'Celibaat' en de introductie over... Lees verder »

Paus Benedictus XVI sprak woensdag tijdens de algemene audiëntie in de Paulus VI Hal over de Spaanse karmelietes en kloosterhervormster Teresa van Avila (1515-1582). Dat meldt de persdienst van het Vaticaan. Verwijzend naar de spiritualiteit van de heilige, onderstreeptehijde grote waarde diezij hechtte aan "de evangelische deugden als het fundament van het christelijk leven". Hij merkte ook op dat zij sterke nadruk legde op "luisteren naar het Woord van God en op het belang van het gebed". In haar geschriften "leert ze de lezers bidden, en ... Lees verder »

Het Bijbelboek Psalmen dankt zijn naam aan de Griekse vertaling van het Hebreeuwse woord ‘mizmoor’ dat zoveel betekent als ‘spreekgezang met snaarbegeleiding’. Dit werd in de Septuagint, de eerste Griekse vertaling van het Oude Testament (die overigens al voor de geboorte van Christus vervaardigd was), vertaald met het woord ‘psalmos’. Volgens de inleiding op het boek Psalmen in de Willibrordbijbel worden de psalmen in het Hebreeuws ‘tehillim’ genoemd, wat ‘lofliederen’ betekent. Da... Lees verder »

Net als de andere dossiers in Lucepedia bevatten de p... Lees verder »