Lucepedia

De vrije wilskeuze, drie boeken.
-Antimanicheïsch- 
Verbatim van een reeks gesprekken tussen Augustinus en Evodius. In boek 1 de vraag naar de oorsprong van het kwaad. Daartoe eerst gezocht naar de kern van een slechte daad. Elke slechte daad komt voort uit de vrije wilskeuze van mensen. De menselijke geest kan immers door niemand worden gedwongen de hartstocht te dienen die bij elke slechte daad invloed uitoefent. In boek 2 drie vragen in verband met het feit dat de vrije wilskeuze als gave van God aan mensen wordt gezien: 1. Hoe kan Gods bestaan worden aangetoond? 2. Is al het goede door God geschapen? 3. Is de vrije wilskeuze een goed? In boek 3 de motieven waarmee de menselijke wil zich afkeert van het hoogste goed. Vervolgens de schijnbare tegenspraak tussen Gods voorkennis en de vrije wilskeuze van een mens. Uitleg waarom de Schepper geen verantwoordelijkheid draagt voor elke daad van een schepsel. God verdient veeleer lof voor de schepping als zodanig en voor de bestraffing van elk schepsel. De plaats van de oerzonde die niet zonder reden overging op het nageslacht van Adam, leidt tot een reeks moeilijke vragen over Gods straf voor de oerzonde en over de betekenis van het kwaad dat niet aan de vrije wilskeuze is te wijten.

De levenswijze van de katholieke kerk en over die van de manicheeërs, twee boeken.
-Antimaniche?sch- 
In boek 1 een uiteenzetting van de moraliteit in de kerk: alles wordt op het hoogste goed betrokken. Het hoogste goed voor de mens is God, zoals het hoogste goed van het lichaam de ziel is, omdat het lichaam daarvan leven, kracht en schoonheid ontvangt. Van God kan bovendien worden gezegd dat een mens niet bang hoeft te zijn Hem te verliezen. Wie gelukkig wil worden, tracht het hoogste goed zo te beminnen en te bezitten dat men geen angst heeft het te verliezen. Het beminnen en het bezitten maken genieten mogelijk. Men moet met de hoogste liefde naar Gods genot streven. Daartoe worden verschillende passages uit Oude en Nieuwe Testament aangehaald en toegelicht. Vervolgens worden de vier deugden toegelicht, waarmee de liefde op verschillende manieren wordt versterkt: matigheid, sterkte, rechtvaardigheid en voorzichtigheid. De matigheid heeft tot taak de hartstochten tot rust te brengen. De sterkte dient om de dingen die de ziel van God afhouden, te durven prijsgeven, in het bijzonder het aardse lichaam, niet uit geringschatting voor het lichamelijke, maar uit verlangen naar het verheerlijkte lichaam van de verrijzenis. De rechtvaardigheid helpt iemand God van harte te beminnen. De voorzichtigheid leert te onderscheiden wat moet worden nagestreefd en wat vermeden.
De liefde tot God is niet te scheiden van die tot de naaste en die tot zichzelf. Zij sluiten elkaar niet uit maar in. De liefde tot de mens omvat twee niveaus: de barmhartigheid jegens het lichaam en de barmhartigheid jegens de ziel. Beide worden uitgewerkt.
In boek 2 aandacht voor de manicheïsche opvattingen over de oorsprong en de aard van het kwaad. In tegenstelling tot de manicheeërs beargumenteert Augustinus het inzicht dat niet de mond, niet de handen, noch de schoot oorzaak van het kwaad zijn. Hierna beschrijving van en kritiek op de ascetische mysteriepraktijken van de manicheïsche volmaakten.

De natuur van het goede.
-Antimanicheïsch- 
Tegen manicheïsche opvattingen in het algemeen. De natuur van God als het hoogste goed is onveranderlijk. Verder een uiteenzetting dat alle naturen geestelijk of lichamelijk zijn en dat elke natuur goed is. Daarin een afzonderlijke beschouwing over de vraag naar de oorzaak van het kwade

Huwelijk en begeerte, twee boeken.
-Antipelagiaans- 
Dit werk is geschreven voor Valerius. Boek 1 gaat in op het aan Augustinus gerichte verwijt dat zijn visie op de erfzonde tevens een veroordeling van het huwelijk zou inhouden. In het huwelijk kan voor de vleselijke begeerte, als lust opgevat, geen goede functie zijn weggelegd. Toch is Augustinus ervan overtuigd dat het kwaad van de vleselijke begeerte het goede van een huwelijk niet kan vernietigen. Boek 2 bevat een stellingname tegen anonieme uittreksels uit een geschrift van Julianus van Aeclanum aan Turbantius, waarin Julianus op Augustinus' eerste boek had gereageerd. Augustinus wordt daarin verweten het vrije wilsbesluit van een mens te ontkennen, het goede van het huwelijk te verloochenen, pasgeborenen als beeld van de duivel in plaats van als beeld van God te beschouwen en de natuur als een kwaad te zien.

De orde, twee boeken.
-Filosofie- 
Het werk is opgedragen aan Zenobius. Verslag van twee gesprekken tussen Augustinus, Licentius en Trygetius. Hoofdvraag is hoe de wereldorde met God samenhangt. Daarnaast discussie over de verhouding tussen de zintuiglijke waarneming en de verstandelijke kennis; de verhouding tussen gezag en geweten; de plaats van het geheugen; het wezen van de schoonheid; de functie van de rede in de cultuur en over de noodzaak van morele oefening en wetenschappelijke vorming.

De lijdzaamheid.
-Moraaltheologie- 
Onderzoek naar onderscheid tussen echte en onechte lijdzaamheid. Met de ware lijdzaamheid wordt uit liefde tot God het kwaad verduurd voor het eeuwige leven. De kracht van de lijdzaamheid kan echter niet aan eigen verdienste, maar slechts aan Gods genade worden toegeschreven.

De volmaaktheid van de rechtvaardigheid.
-Antipelagiaans- 
Brief aan de bisschoppen Eutropius en Paulus. Uiteenzetting door middel van vragen en korte antwoorden. De volmaaktheid en de volheid van de rechtvaardigheid kunnen met behulp van de natuurlijke deugden niet zonder genade worden bereikt. Verdere toelichting door schriftuurlijke argumenten waarop de pelagianen zich beroepen, te ontzenuwen en andere ervoor in de plaats te stellen.