Preek en psalmen zijn niet los verkrijgbaar, schrijft C. Stam. Ze verhouden zich tot elkaar als de schering en de inslag van een geweven doek. Stam vraagt aandacht voor de samenhang tussen de dienst der verzoening en de psalmen.

 

Het is een goede zaak kennis te nemen van de peiling die de Vereniging Organisten Gereformeerde Gemeenten (VOGG) verrichtte naar het gebruik van de psalmbundel in de eredienst. De uitslag is niet bemoedigend. ”Gods eigen liederen” komen onvoldoende tot hun recht in de dienst der verzoening en daar moet iets aan gebeuren! Een van de aanbevelingen is meer overleg tussen organist en predikant. In de praktijk zal deze aanbeveling niet of lang niet tot het gewenste resultaat leiden, omdat het leven van de meeste predikanten drukbezet is. Er is zoveel nood! Intussen merk je aan de sympathieke reacties van verschillende predikanten hoeveel zorg men aan de keuze van de psalmverzen besteedt. De sleutel ligt inderdaad bij de predikanten; maar is de sleutel soms gebroken, om de woorden van een oud kinderliedje te gebruiken? Overduidelijk horen preek en psalm bij elkaar. Het zingen voor de dienst en de afstemming met de plaatselijke scholen bevordert ongetwijfeld de bekendheid van onbekende psalmen, maar daarmee is de samenhang tussen preek en psalm nog niet tot stand gebracht. Net zomin als het vlot opzeggen van de tafels van 1 tot 10 garant staat voor foutloze rekenopdrachten. Het pleidooi van de VOGG voor het leren omgaan met het hele psalter heeft recht op ieders volle aandacht. Niet alleen dus van de kerken, maar ook in de catechese, in de scholen, in bijbelstudiekringen en verenigingen en in de gezinnen. De psalmen zijn een onderdeel van Gods geopenbaarde Woord en door Zijn bijzondere zorg voor ons en onze zaligheid op schrift gesteld om ons geloof daarop te gronden (zie ook artikel 3 en 5 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis).

Niet los verkrijgbaar
Behalve naar de keuze van de psalmen, is er door anderen onderzoek verricht naar de keuze van teksten waarover gepreekt werd. Daar speelt hetzelfde probleem. Misschien heeft de lacune in het gebruik van het volledige psalmboek hiermee meer te maken. Zwingli en Calvijn bijvoorbeeld behandelden ononderbroken de hele Heilige Schrift, van Genesis tot Openbaring. Zo worden de verwaarloosde boeken Leviticus en Numeri, en niet minder het boek der Psalmen, systematisch doorgepreekt. Tot eer van God en tot een bijbelse fundering van het geestelijke leven. In Genève werden in de tijd van de Reformatie alle 150 psalmen in een halfjaar uitgezongen, zo’n 30 verzen per kerkdienst! Wat een perspectief! De boeken Leviticus en Numeri werden hierboven met opzet genoemd om te attenderen op de offerdienst, de tempelorganisatie -de zangers- en de psalmen. Deze kenden een bijzondere verwevenheid. Hebben we daar op dit moment voldoende zicht op? Wie denkt bijvoorbeeld nog bij de versregels uit Psalm 89:16 -”Welgelukzalig is het volk, hetwelk het geklank kent”- aan de zilveren trompetten uit Numeri 10, die opriepen tot de offerdienst? In hetzelfde licht bezien krijgt een psalmvers als Psalm 47:6 -”God vaart op met gejuich, de Heere met geklank der bazuin”- een ongekende messiaanse en niet minder eschatologische betekenis. De samenhang tussen de dienst der verzoening en de psalmen komt er nadrukkelijk in naar voren.