Lucepedia

Digitale theologische encyclopedie

Verantwoordelijke redacteur dossier: Max Lammertink
Dossiers » Verzameldossier » beeldmateriaal » ‘De aanbidding der koningen’ (ook wel: ‘De Prado-Epifanie’) van Jeroen Bosch

‘De aanbidding der koningen’ (ook wel: ‘De Prado-Epifanie’) van Jeroen Bosch

Op dit altaarstuk in de vorm van een drieluik van Hiëronymus (‘Jeroen’) Bosch zien we de aanbidding van het pasgeboren kindje Jezus door de drie koningen. In de nieuwe Bijbelvertalingen worden de drie koningen of drie wijzen uit het Oosten overigens aangeduid als de drie magiërs.
  
Het drieluik werd rond 1510 in olieverf geschilderd in opdracht van Pieter Bronckhorst en zijn vrouw Agnes Bosshuysse, die op het linkerpaneel zijn afgebeeld. De stad die op de achtergrond van het middenpaneel te zien is, is waarschijnlijk Jeruzalem (niet Bethlehem, zoals men zou verwachten). Op de voorgrond zien we de drie magiërs met hun geschenken: wierook, mirre en goud. Wie de halfnaakte persoon is die in de deur van de stal staat, is onduidelijk. Hij draagt een kroon en houdt de kroon van de tweede koning vast. Over wie deze figuur is doen veel speculaties de ronde; sommige kunsthistorici denken dat het een voorafbeelding van Christus als ‘koning der joden’ is of de lijdende dienstknecht (en Messias) uit Jesaja.

Opvallend is verder dat Jozef lijkt te ontbreken. We zien vaker bij afbeeldingen van het geboorte van Jezus dat Jozef een marginale rol speelt; vaak staat hij met een lantaarn op de achtergrond of zit hij duttend in een hoekje. In het Lucasevangelie draait het in het geboorteverhaal vrijwel geheel om Maria, terwijl in Matteüs juist Jozef een prominente rol speelt (cf. Mat. 1,18-24 en Luc. 1,26-38).

Het schilderij zit vol symboliek en dubbele bodems. Voor uitgebreide toelichting hierop zij verwezen naar onderstaande link, die doorlinkt naar de website van de Vlaamse protestantse theoloog en predikant Dick Wursten.


Bron: Tilburg School of Catholic Theology
Externe link: Meer informatie