Dr. Joep de Hart is cultuur- en godsdienstsocioloog Hij is als senior onderzoeker verbonden

aan het Sociaal en Cultureel Planbureau en associate member van het Leiden Institute for the Study of Religion.

De Hart doet in dit artikel verslag van enkele belangrijke ontwikkelingen op het gebied van de levensbeschouwing in Nederland in de afgelopen decennia. Hij noemt als eerste – misschien ietwat kort door de bocht, getuige het vervolg van het artikel - de ‘aanvankelijke vervaging en latere verdwijning van het Opperwezen’. Andere voorbeelden zijn het verdwijnen/vervagen van een gedeelde (religieuze) taal om over God te spreken, het abstracter worden van het Godsbeeld, maar ook de snelle opkomst van migrantenreligies en de de groei van de Evangelische en Pinkstergemeenten.

Opgeheven seminaries, kathedralen waarin meer gefotografeerd dan gebeden wordt en kloosters zonder novicen maar met uitpuilende gastenverblijven; vergrijsde voorgangers, formalisme en archaïsche zeden; tot lege formules uitgeholde gebeden en rituelen, feestdagen waarvan de oorspronkelijke betekenis is vergeten; de graflucht van een in gedenkboeken opgebaard verleden, het zijn de stille restanten van het godsdienstig verval. Wie heeft in een moderne verzorgingsmaatschappij zelfs bij tegenslag nog behoefte aan religieuze inspiratie of kerkelijke bijstand?

Echter, het is niet alleen verval wat de klok slaat: het gist en borrelt in Nederland van de spiritualiteit. Op de knekelvelden van de vaderlandse godsdiensthistorie bloeien soms de meest exotische bloemen…

Het tijdschrift Theologisch Debat is per december 2011 opgehouden te bestaan en heeft de bestaande jaargangen om niet digitaal ter beschikking gesteld aan Lucepedia.